Herken jij ook bij jezelf en anderen dat schuldgevoel?
Soms gaat dit om iets wat ik effectief heb gedaan waardoor ik effectief schuldig ben ten opzichte van iemand of iets. Als die persoon er nog is, geeft dat besef van schuld me kansen om iets in die relatie te herstellen. Dat kan soms moed vragen, het kan ook bevrijding geven als die ander jouw poging tot herstel kan zien en ontvangen…
Als die persoon er niet meer is kan je je terecht de vraag stellen hoe je van die schuld een kans kan maken, als is het op een andere manier dan met die persoon. Als het gaat om een voorbije situatie, bijvoorbeeld een voorgaande werksituatie waarin je een fout beging, zal je waarschijnlijk leren vanuit die fout en er oog voor hebben in komende gelijkaardige situaties…

Ik zie echter ook dikwijls gebeuren dat schuldgevoelens onbewust een poging zijn om de klok terug te draaien. Bijvoorbeeld bij nabestaanden om te blijven bij de tijd dat die persoon nog leefde. Of, bij schuldgevoelens over een situatie, te blijven bij de tijd dat die bepaalde situatie er nog was. De klok terugdraaien om zo die verbinding van toen aan te houden. Door dit soort schuldgevoelens lijk je de pijn nog niet ten volle te moeten voelen van het effectieve feit dat je iets of iemand verloren bent, je kan het rouwen uitstellen. Ik wil hier geen eenzijdig standpunt innemen dat rouwen moet, en liefst zo vlug mogelijk. Rouwen geeft kansen om je terug te verbinden met je leven en de mensen hier en nu. En toch wil ik volgende vragen stellen ter overweging:
– Wanneer heb je er baat bij om het rouwen uit te stellen en wanneer heb je er baat bij om het verlies werkelijk onder ogen te zien en je rouw te mogen voelen?
– Wat is jouw manier om te rouwen als je terugkijkt naar vroegere verliessituaties?
– Wie en wat heeft jou al ooit geholpen tijdens je rouwen? Wat was er aanwezig in of rondom jou zodat jij je verlies kon voelen en kon dragen?